Βρέθηκα προχθές στην παρουσίαση μιας σημαντικής νέας έρευνας σχετικά με την αστυνόμευση της πολύμηνης διαμαρτυρίας ενάντια στην γεώτρηση στην περιοχή του Barton Moss του Σάλφορντ (κοντά στο Μάντσεστερ). Η εξίσου πολύμηνη έρευνα που διενέργησαν οι φίλοι και συνάδελφοι Joanna Gilmore, Will Jackson και Helen Monk (από τα πανεπιστήμια του York και Liverpool John Moores αντίστοιχα) είχε σκοπό να καταγράψει και να διερευνήσει τη σχετική εμπειρία των διαμαρτυρόμενων πολιτών και στηρίχθηκε σε μεθόδους όπως η επι τόπου παρακολούθηση της διαμαρτυρίας και των αντίστοιχων ενεργειών της αστυνομίας, συνεντεύξεις με τους πολίτες, και παρακολούθηση της δικαστικής εξέλιξης των υποθέσεων, οι οποίες προέκυψαν από τις ενέργειες της αστυνομίας. Τα συμπεράσματα της έρευνας, στα οποία θα αναφερθώ παρακάτω, είναι ανησυχητικά, όχι μόνο γιατί καταγράφουν μια σειρά παρατυπιών και παρανομιών της αστυνομίας του Μάντσεστερ στη συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά ιδίως γιατί αποτυπώνουν μια γενικότερη τάση στην αστυνόμευση της συλλογικής διαμαρτυρίας, η οποία δεν αφορά μόνο την Αγγλία, αλλά και άλλες χώρες—και τη δική μας.
Το ιστορικό της διαμαρτυρίας είναι σε γενικές γραμμές το εξής: η βρετανική κυβέρνηση προς τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας είχε εκχωρήσει σε διάφορες εταιρείες άδειες για τη διενέργεια διερευνητικών γεωτρήσεων με τη μέθοδο της υδρορρηγμάτωσης πετρωμάτων (fracking) σε ένα σημαντικό αριθμό αγροτικών τοποθεσιών. Όπως ίσως είναι γνωστό, η μέθοδος fracking είναι μέθοδος εξόρυξης, κατά την οποία ειδικά διαμορφωμένα υγρά μείγματα διοχετεύονται με υψηλή πίεση στο υπέδαφος προκειμένου να προκαλέσουν ρωγμές στα πετρώματα και έτσι να προκαλέσουν τη διαφυγή του φυσικού αερίου ή και του πετρελαίου που βρίσκονται παγιδευμένα σε αυτά τα πετρώματα. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μεθόδου αυτές είναι σημαντικές, όχι μόνο λόγω των σημαντικών ποσοτήτων μεθανίου που εκλύονται έτσι στην ατμόσφαιρα μολύνοντάς την, αλλά και λόγω των λυμάτων που η μέθοδος προκαλεί, με αποτέλεσμα την μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και του εδάφους στην επιφάνεια. Η ακριβής σύνθεση των υγρών μειγμάτων που χρησιμοποιούνται από τις εταιρείες εξόρυξης προστατεύεται συνήθως ως βιομηχανικό απόρρητο. Υπάρχει έτσι δικαιολογημένη ανησυχία για τις πιθανές επιπτώσεις της χρήσης τους, η οποία προστίθεται στην ανασφάλεια που έχει προκαλέσει η διαπιστωμένη έκταση της μόλυνσης από τις σχετικές γεωτρήσεις.
Έτσι, το Νοέμβριο του 2013 ένας αριθμός πολιτών της περιοχής και περιβαλλοντικές οργανώσεις ξεκίνησαν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στην τοποθεσία της εξόρυξης. Η βασική μορφή της διαμαρτυρίας ήταν η καθημερινή παρεμπόδιση της εισόδου και εξόδου στο εργοτάξιο των φορτηγών της εταιρεία που διεξήγε τη γεώτρηση. Στο εργοτάξιο οδηγεί ένα μικρός αγροτικός δρόμος, κατά μήκος του οποίου οι διαμαρτυρόμενοι πολίτες περπατούσαν αργά επιβραδύνοντας έτσι την κίνηση των φορτηγών. Με τη βοήθεια και τη συνδρομή άλλων πολιτών της περιοχής, οι διαδηλωτές έφτιαξαν σε κοντινό σημείο και ένα καταυλισμό, ο οποίος αποτέλεσε τη βάση της δραστηριότητάς τους ως τον Απρίλιο του 2014, οπότε και ολοκληρώθηκε η διαμαρτυρία. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαμαρτυρίας, οι πολίτες δεν προκάλεσαν υλικές ζημιές, ενώ με τη λήξη της, φύτεψαν δέντρα και άλλα φυτά για να αποκαταστήσουν την οποιαδήποτε επιβάρυνση της τοποθεσίας από τη λειτουργία του καταυλισμού. Η διαμαρτυρία στο Barton Moss διοργανώθηκε με πρόθεση να είναι ειρηνική.
Και πράγματι η διαμαρτυρία θα ήταν ειρηνική καθ’ όλη τη διάρκειά της, αν η παρέμβαση της αστυνομίας ήταν και αυτή ειρηνική. Κατά τη διάρκεια των είκοσι εβδομάδων, τις οποίες διάρκεσε η μεγάλης έκτασης αστυνομική επιχείρηση κατά της διαμαρτυρίας, κατατέθηκε ένα σημαντικών αριθμός αναφορών κατά της αστυνομίας, από τις οποίες περίπου οι μισές αφορούσαν της άσκηση υπέρμετρης βίας. Ωστόσο η χρήση βίας ήταν ένα μόνο από τα «υπέρμετρα» που χαρακτήρισαν την επιχείρηση αυτή: όπως προκύπτει από την έκθεση, υπέρμετρη ήταν η κινητοποίηση της αστυνομικής δύναμης, συμπεριλαμβανομένων και των ειδικών μονάδων που διατέθηκαν για την επιχείρηση αυτή· υπέρμετρη ήταν η ένταση της προσπάθειας που κατέβαλε η αστυνομία προκειμένου να αποθαρρύνει ή να εξουδετερώσει, μέσω συλλήψεων, συγκεκριμένους διαδηλωτές οι οποίοι θεωρήθηκε ότι είχαν σημαντικό ρόλο στην κινητοποίηση: από τις περίπου 200 συλλήψεις που πραγματοποιήθηκαν συνολικά κατά τη διάρκεια των πέντε μηνών, ένα μεγάλο μέρος αφορούσε στα ίδια πρόσωπα και αυτά λόγω της παραβίασης των περιοριστικών όρων που είχε επιβάλει η αστυνομία, ενώ οι σχετικές υποθέσεις κατέρρεαν κατά την εκδίκασή τους. Υπέρμετρο ήταν επίσης και το κόστος της επιχείρησης, το οποίο ανήλθε στα 2.2 εκ. ευρώ περίπου.
Όψεις της αστυνομικής επιχείρησης στο Barton Moss υπήρξαν ιδιαίτερα προβληματικές σε τακτικό επίπεδο. Για παράδειγμα, πολλές διαδηλώτριες ανέφεραν πως η συμπεριφορά των αστυνομικών χαρακτηριζόταν από σεξουαλικά υποτιμητικό τόνο ή και περιεχόμενο. Ωστόσο η πιο ανησυχητική πλευρά της επιχείρησης υπήρξε ο σχεδιασμός της σε στρατηγικό επίπεδο. Η επιχείρηση όχι μόνο σχεδιάστηκε σε συνεργασία με την εταιρεία που είχε αναλάβει τη γεώτρηση, αλλά βάσει ενός μνημονίου συνεργασίας που συμφωνήθηκε, η εταιρεία αυτή είχε συνεχή πρόσβαση και παρέμβαση στις λεπτομέρειες της διεξαγωγής της επιχείρησης. Στο πλαίσιο αυτό, η αστυνομική επιχείρηση φαίνεται πως είχε σκοπό περισσότερο να παρενοχλήσει, να αποθαρρύνει και να διαβάλει τους διαδηλωτές πάρα να διαφυλάξει την τάξη στην τοποθεσία της διαδήλωσης. Βασική όψη της υπήρξε η προσπάθεια να προβάλει μια αρνητική εικόνα για τους διαδηλωτές χρησιμοποιώντας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, προσπάθεια η οποία σε πολλές περιπτώσεις έφτασε στο σημείο να διαστρεβλώνει ανοιχτά την αλήθεια για τη σύνθεση της ομάδας των διαδηλωτών, τη συμπεριφορά τους αλλά και γενικότερα την κατάσταση στην αγροτική αυτή τοποθεσία. Πολλές από τις συλλήψεις που διενεργήθηκαν φαίνεται πως είχαν σκοπό απλώς να απομακρύνουν έστω και πρόσκαιρα συγκεκριμένα πρόσωπα από την τοποθεσία. Η βάση τους δηλαδή δεν ήταν η διάπραξη κάποιων αδικημάτων, κάτι άλλωστε το οποίο φάνηκε από τη δικαστική εξέλιξη των υποθέσεων.
Συνολικά λοιπόν, στην περίπτωση αυτή αποτυπώθηκε ένα διπλό πρόβλημα, το οποίο δεν αφορά μόνο την Αγγλία. Από τη μια μεριά έχουμε την απροβλημάτιστη και αγαστή συνεργασία με τα μεγάλα συμφέροντα, ανεξάρτητα με το εάν η εξυπηρέτησή τους βλάπτει την τοπική κοινωνία και το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον και την ποιότητα ζωής. Από την άλλη, δεν είναι υπερβολικό να μιλάει κανείς για ανοιχτά εχθρική στάση της αστυνομίας απέναντι στη άσκηση των συλλογικών ελευθεριών, αφενός μεν γιατί στην πράξη ακόμη και θετικές νομικές υποχρεώσεις της αστυνομίας αγνοήθηκαν, αφετέρου δε επειδή σε στρατηγικό επίπεδο, όπως αποτυπώνεται στις στρατηγικές αναλύσεις και τα σχετικά εγχειρίδια της αστυνομίας, αντιμετωπίζεται η άσκηση αυτών των ελευθεριών ως εξτρεμισμός.
Ο μακρύς διεθνής κατάλογος των περιπτώσεων, στις οποίες η αστυνομία παίρνει ανοιχτά εχθρική στάση απέναντι στη άσκηση των συλλογικών ελευθεριών των πολιτών δεν θα πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους. Παρότι η μεταφορά των στρατηγικών και της τεχνογνωσίας μεταξύ των αστυνομιών σε διεθνές επίπεδο πραγματοποιείται ακώλυτα και πολλές άκριτα, στη χώρα μας τα στεγανά σε σχέση με την δημόσια πληροφόρηση για τις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων της αστυνομίας σε στρατηγικές και τακτικό επίπεδο ιδίως σε σχέση με την αστυνόμευση της άσκησης των συλλογικών ελευθεριών παραμένουν ανυπέρβλητα, και ο δημόσιος έλεγχος σχεδόν ανύπαρκτος. Θα πρέπει να σκεφτούμε πώς ο προβληματισμός που έχουν προκαλέσει οι αντίστοιχες δικές μας περιπτώσεις θα αποκτήσει σύντομα κάποιο θεσμικό αντίκρισμα, γιατί το μέλλον προδιαγράφεται ακόμη πιο δυσοίωνο.
zitimataxis.blogspot.co.uk
Το πλήρες κείμενο της έκθεσης μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.
Το ιστορικό της διαμαρτυρίας είναι σε γενικές γραμμές το εξής: η βρετανική κυβέρνηση προς τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας είχε εκχωρήσει σε διάφορες εταιρείες άδειες για τη διενέργεια διερευνητικών γεωτρήσεων με τη μέθοδο της υδρορρηγμάτωσης πετρωμάτων (fracking) σε ένα σημαντικό αριθμό αγροτικών τοποθεσιών. Όπως ίσως είναι γνωστό, η μέθοδος fracking είναι μέθοδος εξόρυξης, κατά την οποία ειδικά διαμορφωμένα υγρά μείγματα διοχετεύονται με υψηλή πίεση στο υπέδαφος προκειμένου να προκαλέσουν ρωγμές στα πετρώματα και έτσι να προκαλέσουν τη διαφυγή του φυσικού αερίου ή και του πετρελαίου που βρίσκονται παγιδευμένα σε αυτά τα πετρώματα. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μεθόδου αυτές είναι σημαντικές, όχι μόνο λόγω των σημαντικών ποσοτήτων μεθανίου που εκλύονται έτσι στην ατμόσφαιρα μολύνοντάς την, αλλά και λόγω των λυμάτων που η μέθοδος προκαλεί, με αποτέλεσμα την μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και του εδάφους στην επιφάνεια. Η ακριβής σύνθεση των υγρών μειγμάτων που χρησιμοποιούνται από τις εταιρείες εξόρυξης προστατεύεται συνήθως ως βιομηχανικό απόρρητο. Υπάρχει έτσι δικαιολογημένη ανησυχία για τις πιθανές επιπτώσεις της χρήσης τους, η οποία προστίθεται στην ανασφάλεια που έχει προκαλέσει η διαπιστωμένη έκταση της μόλυνσης από τις σχετικές γεωτρήσεις.
Έτσι, το Νοέμβριο του 2013 ένας αριθμός πολιτών της περιοχής και περιβαλλοντικές οργανώσεις ξεκίνησαν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στην τοποθεσία της εξόρυξης. Η βασική μορφή της διαμαρτυρίας ήταν η καθημερινή παρεμπόδιση της εισόδου και εξόδου στο εργοτάξιο των φορτηγών της εταιρεία που διεξήγε τη γεώτρηση. Στο εργοτάξιο οδηγεί ένα μικρός αγροτικός δρόμος, κατά μήκος του οποίου οι διαμαρτυρόμενοι πολίτες περπατούσαν αργά επιβραδύνοντας έτσι την κίνηση των φορτηγών. Με τη βοήθεια και τη συνδρομή άλλων πολιτών της περιοχής, οι διαδηλωτές έφτιαξαν σε κοντινό σημείο και ένα καταυλισμό, ο οποίος αποτέλεσε τη βάση της δραστηριότητάς τους ως τον Απρίλιο του 2014, οπότε και ολοκληρώθηκε η διαμαρτυρία. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαμαρτυρίας, οι πολίτες δεν προκάλεσαν υλικές ζημιές, ενώ με τη λήξη της, φύτεψαν δέντρα και άλλα φυτά για να αποκαταστήσουν την οποιαδήποτε επιβάρυνση της τοποθεσίας από τη λειτουργία του καταυλισμού. Η διαμαρτυρία στο Barton Moss διοργανώθηκε με πρόθεση να είναι ειρηνική.
Και πράγματι η διαμαρτυρία θα ήταν ειρηνική καθ’ όλη τη διάρκειά της, αν η παρέμβαση της αστυνομίας ήταν και αυτή ειρηνική. Κατά τη διάρκεια των είκοσι εβδομάδων, τις οποίες διάρκεσε η μεγάλης έκτασης αστυνομική επιχείρηση κατά της διαμαρτυρίας, κατατέθηκε ένα σημαντικών αριθμός αναφορών κατά της αστυνομίας, από τις οποίες περίπου οι μισές αφορούσαν της άσκηση υπέρμετρης βίας. Ωστόσο η χρήση βίας ήταν ένα μόνο από τα «υπέρμετρα» που χαρακτήρισαν την επιχείρηση αυτή: όπως προκύπτει από την έκθεση, υπέρμετρη ήταν η κινητοποίηση της αστυνομικής δύναμης, συμπεριλαμβανομένων και των ειδικών μονάδων που διατέθηκαν για την επιχείρηση αυτή· υπέρμετρη ήταν η ένταση της προσπάθειας που κατέβαλε η αστυνομία προκειμένου να αποθαρρύνει ή να εξουδετερώσει, μέσω συλλήψεων, συγκεκριμένους διαδηλωτές οι οποίοι θεωρήθηκε ότι είχαν σημαντικό ρόλο στην κινητοποίηση: από τις περίπου 200 συλλήψεις που πραγματοποιήθηκαν συνολικά κατά τη διάρκεια των πέντε μηνών, ένα μεγάλο μέρος αφορούσε στα ίδια πρόσωπα και αυτά λόγω της παραβίασης των περιοριστικών όρων που είχε επιβάλει η αστυνομία, ενώ οι σχετικές υποθέσεις κατέρρεαν κατά την εκδίκασή τους. Υπέρμετρο ήταν επίσης και το κόστος της επιχείρησης, το οποίο ανήλθε στα 2.2 εκ. ευρώ περίπου.
Όψεις της αστυνομικής επιχείρησης στο Barton Moss υπήρξαν ιδιαίτερα προβληματικές σε τακτικό επίπεδο. Για παράδειγμα, πολλές διαδηλώτριες ανέφεραν πως η συμπεριφορά των αστυνομικών χαρακτηριζόταν από σεξουαλικά υποτιμητικό τόνο ή και περιεχόμενο. Ωστόσο η πιο ανησυχητική πλευρά της επιχείρησης υπήρξε ο σχεδιασμός της σε στρατηγικό επίπεδο. Η επιχείρηση όχι μόνο σχεδιάστηκε σε συνεργασία με την εταιρεία που είχε αναλάβει τη γεώτρηση, αλλά βάσει ενός μνημονίου συνεργασίας που συμφωνήθηκε, η εταιρεία αυτή είχε συνεχή πρόσβαση και παρέμβαση στις λεπτομέρειες της διεξαγωγής της επιχείρησης. Στο πλαίσιο αυτό, η αστυνομική επιχείρηση φαίνεται πως είχε σκοπό περισσότερο να παρενοχλήσει, να αποθαρρύνει και να διαβάλει τους διαδηλωτές πάρα να διαφυλάξει την τάξη στην τοποθεσία της διαδήλωσης. Βασική όψη της υπήρξε η προσπάθεια να προβάλει μια αρνητική εικόνα για τους διαδηλωτές χρησιμοποιώντας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, προσπάθεια η οποία σε πολλές περιπτώσεις έφτασε στο σημείο να διαστρεβλώνει ανοιχτά την αλήθεια για τη σύνθεση της ομάδας των διαδηλωτών, τη συμπεριφορά τους αλλά και γενικότερα την κατάσταση στην αγροτική αυτή τοποθεσία. Πολλές από τις συλλήψεις που διενεργήθηκαν φαίνεται πως είχαν σκοπό απλώς να απομακρύνουν έστω και πρόσκαιρα συγκεκριμένα πρόσωπα από την τοποθεσία. Η βάση τους δηλαδή δεν ήταν η διάπραξη κάποιων αδικημάτων, κάτι άλλωστε το οποίο φάνηκε από τη δικαστική εξέλιξη των υποθέσεων.
Συνολικά λοιπόν, στην περίπτωση αυτή αποτυπώθηκε ένα διπλό πρόβλημα, το οποίο δεν αφορά μόνο την Αγγλία. Από τη μια μεριά έχουμε την απροβλημάτιστη και αγαστή συνεργασία με τα μεγάλα συμφέροντα, ανεξάρτητα με το εάν η εξυπηρέτησή τους βλάπτει την τοπική κοινωνία και το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον και την ποιότητα ζωής. Από την άλλη, δεν είναι υπερβολικό να μιλάει κανείς για ανοιχτά εχθρική στάση της αστυνομίας απέναντι στη άσκηση των συλλογικών ελευθεριών, αφενός μεν γιατί στην πράξη ακόμη και θετικές νομικές υποχρεώσεις της αστυνομίας αγνοήθηκαν, αφετέρου δε επειδή σε στρατηγικό επίπεδο, όπως αποτυπώνεται στις στρατηγικές αναλύσεις και τα σχετικά εγχειρίδια της αστυνομίας, αντιμετωπίζεται η άσκηση αυτών των ελευθεριών ως εξτρεμισμός.
Ο μακρύς διεθνής κατάλογος των περιπτώσεων, στις οποίες η αστυνομία παίρνει ανοιχτά εχθρική στάση απέναντι στη άσκηση των συλλογικών ελευθεριών των πολιτών δεν θα πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους. Παρότι η μεταφορά των στρατηγικών και της τεχνογνωσίας μεταξύ των αστυνομιών σε διεθνές επίπεδο πραγματοποιείται ακώλυτα και πολλές άκριτα, στη χώρα μας τα στεγανά σε σχέση με την δημόσια πληροφόρηση για τις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων της αστυνομίας σε στρατηγικές και τακτικό επίπεδο ιδίως σε σχέση με την αστυνόμευση της άσκησης των συλλογικών ελευθεριών παραμένουν ανυπέρβλητα, και ο δημόσιος έλεγχος σχεδόν ανύπαρκτος. Θα πρέπει να σκεφτούμε πώς ο προβληματισμός που έχουν προκαλέσει οι αντίστοιχες δικές μας περιπτώσεις θα αποκτήσει σύντομα κάποιο θεσμικό αντίκρισμα, γιατί το μέλλον προδιαγράφεται ακόμη πιο δυσοίωνο.
zitimataxis.blogspot.co.uk
Το πλήρες κείμενο της έκθεσης μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.
